Czy nietrzymanie moczu (nm) to istotny problem społeczny?
Nietrzymanie moczu, na które cierpi prawdopodobnie ponad 200 milionów ludzi w krajach rozwiniętych i rozwijających się, zaliczane jest przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) do jednego z podstawowych wyzwań stojących przed medycyną XXI wieku. Szacuje się, ze częstość występowania choroby będzie się zwiększać. Nie jest postrzegane jako niebezpieczna choroba, jest jednak poważnym problemem i ma znaczący wpływ na komfort życia. Powoduje odsuwanie chorych od życia zawodowego, społecznego, towarzyskiego, a nawet rodzinnego. Stwarza ograniczenia w codziennej aktywności i poczucie dyskomfortu w zakresie higieny np. przy podnoszeniu przedmiotów, pokonywaniu nawet niewielkich odległości, chodzeniu po schodach, w transporcie publicznym. Wywierając ogromny wpływ na jakość życia, wiąże się z wieloma aspektami psychicznymi i seksualnymi.
Jakie są rodzaje nietrzymania moczu (nm)?
Według ICS (International Continence Society) wyróżnia się następujące rodzaje
i przyczyny nietrzymania moczu:
- naglące nietrzymanie moczu (nnm):
- nadaktywność mięśnia wypieracza,
- niska podatność ścian pęcherza moczowego;
- wysiłkowe nietrzymanie moczu (wnm):
- nadmierna ruchomość szyi pęcherza,
- niewydolność mechanizmu zwieraczowego;
- nietrzymanie moczu z przepełnienia:
- niedoczynność mięśnia wypieracza, przeszkoda w odpływie,
- nietrzymanie moczu pozazwieraczowe:
- przetoki, wady rozwojowe.
- Wieloczynnikowa etiopatogeneza nm powoduje występowanie wielu postaci tej choroby. Może też być jednym z objawów bardziej złożonych schorzeń - na przykład chorób serca, neurologicznych.
Co to jest wysiłkowe nietrzymanie moczu?
Wysiłkowe nietrzymanie moczu (wnm) występuje, gdy związanemu z kaszlem lub ciężką pracą fizyczną wzrostowi ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej towarzyszy mimowolne wyciekanie moczu. Typowe w przypadku wysiłkowego nietrzymania moczu jest: bezwiedna utrata niewielkich jego objętości w trakcie wysiłku bez towarzyszącego uczucia parcia, brak zwiększenia częstości mikcji podczas dnia oraz niewystępowanie objawów podczas spoczynku nocnego.
Przy jakim zaawansowaniu wysiłkowego nietrzymania moczu (nm) podejmuje się decyzje o operacji?
Aktualnie często stosuje się podział wnm według zaawansowania objawów (wg Stamey'a):
I stopień: popuszczanie moczu tylko podczas znacznego i gwałtowanego wzrostu ciśnienia śródbrzusznego;
II stopień: bezwiedne oddawanie moczu w czasie umiarkowanego wzrostu ciśnienia śródbrzusznego: przy podskakiwaniu, chodzeniu po schodach, lekkiej pracy fizycznej;
III stopień: wypływanie moczu podczas leżenia, stania lub chodzenia.
Zabiegi operacyjne stosuje się tylko bardziej zaawansowanych przypadkach (II i III stopień zaawansowania wnm), ale nie jest to jedyny sposób leczenia, gdyż nawet u pacjentek z dużym nasileniem choroby (stopień III) można leczyć nieoperacyjnie - za pomocą pesssara cewkowego. Wybór sposobu leczenia nieoperacyjny czy zabiegowy powinien dokonać lekarz razem z pacjentką, poprzez dokładne zrozumienie przez chorą sposobów leczenia nieoperacyjnego i operacyjnego, skuteczności terapii i ewentualnych powikłań. W postaci mieszanej nietrzymania moczu, gdzie współwystępują objawy wysiłkowego nietrzymania moczu i pęcherza nadreaktywnego „mokrego” (nnm) stosuje się leczenie, jak w wysiłkowym i naglącym nm. W zależności, które objawy dominują, od takiego rodzaju terapii się zaczyna.
Rycina. Pessar cewkowy stosowany w leczeniu I, II, i III stopnia wysiłkowego (wnm) oraz mieszanego nietrzymania moczu (wnm/nnm).
Więcej informacji na temat pessarów silikonowych „Dr Arabin” na stronie www.pessary.info.pl.
Jakie rodzaje operacji stosuje się u kobiet z wysiłkowym nietrzymaniem moczu?
W wyborze odpowiedniej metody leczenia wnm jest praktyczny podział zaproponowany przez Blavais’a, zalecany przez Komitet Standaryzacji ICS. W typie II (wg Blaivas’a) czyli tzw. anatomicznym wnm, nietrzymanie moczu jest spowodowane nadmierną ruchomością szyi pęcherza i cewki, bez dysfunkcji zwieracza cewki. Najskuteczniejszym sposobem operacji, korygującym uszkodzenia anatomiczne, jest podwieszenie pochwy. Typ III (wg Blaivas’a) charakteryzuje się uszkodzeniem zwieracza bez nadmiernego obniżenia szyi pęcherza i cewki. Najskuteczniejsza w tym wypadku jest taśma podcewkowa. Wyboru rodzaju taśmy podcewkowej można dokonać w wyniku wykonania badania uroginekologicznego oraz usg uroginekologicznego.
Co to jest naglące nietrzymanie moczu (nnm)?
Naglące nietrzymanie moczu (nnm) jest to mimowolne popuszczanie moczu pod wpływem przymusowego parcia na mocz z powodu niestabilności wypieracza pęcherza moczowego lub nadmiernej pobudliwości wypieracza. Wśród wielu objawów nnm najczęściej wymienia się bezwiedną utratę moczu, poprzedzoną silnym parciem, nokturię, nietrzymanie moczu podczas spoczynku, przy czym objętość traconego moczu jest zazwyczaj duża, a badanie neurologiczne nie odbiega od normy. Nadreaktywność pęcherza to stan, w którym dominuje częstomocz, parcia naglące, nietrzymanie moczu z parć naglących (nnm) przy innych czynników patologicznych np. nowotworu, kamicy pęcherza, infekcji. Objawy pęcherza nadreaktywnego zwykle leczone są farmakologicznie.
Co to jest mieszane nietrzymanie moczu (wnm/nnm)?
Mieszana postać nietrzymania moczu wnm/nnm rozpoznajemy, gdy współistnieją objawy wnm i nnm. Leczenie stosuje się, jak w wysiłkowym i naglącym nm. W zależności, które objawy dominują, od takiego rodzaju terapii się zaczyna.
Co to jest nietrzymanie moczu z przepełnienia (nnm)?
Nietrzymanie moczu z przepełnienia jest spowodowana zwykle upośledzoną kurczliwością wypieracza, prowadzącą do nadmiernego wypełnienia pęcherza moczowego lub tzw. przeszkodą podpęcherzową. Może występować w przypadku cystocoele, dużego uchyłka pęcherza, po zastosowanych lekach lub po operacji wskutek nadmiernego podniesienia cewki moczowej. Przyczyną może być również upośledzenie funkcji centralnego układu nerwowego np. w stwardnieniu rozsianym (SM), chorobie Parkinsona, polineuropatii cukrzycowej, przepuklinie jądra miażdżystego krążka międzykręgowego z uszkodzeniem dróg nerwowych.
Co to jest nietrzymanie moczu z przyczyn pozazwieraczowych?
Nietrzymanie moczu z przyczyn pozazwieraczowych jest to bezwiedne oddawanie moczu przez przetokę, która omija czynnościowo sprawny mechanizm cewki moczowej. Charakterystyczne jest wyciekanie moczu w dzień i w nocy. Przyczyny powstawania przetoki mogą być wrodzone i nabyte (po zabiegach położniczych i ginekologicznych).
Co to jest przejściowe nietrzymanie moczu (pnm)?
Przejściowe nietrzymanie moczu (pnm) jest postacią o złożonej etiologii i różnorodnych objawach, łączących w sobie cechy wielu postaci nm. Wśród przyczyn wymienia się: stany zaburzonej świadomości, infekcje układu moczowego, zaparcia, atroficzne zapalenie pochwy i cewki, działania uboczne leków (leki moczopędne, antycholinergiczne, antydepresanty, antypsychotyczne, nasenne, blokery kanału wapniowego i inne), czynniki psychologiczne, ograniczenia w poruszaniu, nadmierną diurezę (z powodu niewydolności krążenia, hyperglikemii). Przejściowe nietrzymanie moczu pojawia się pod wpływem zadziałania czynnika, którego szybka eliminacja przywraca stan wyjściowy. Jeśli jego przyczyna pozostaje nieusunięta, może ewoluować w utrwalone nietrzymanie moczu.
