Co to jest kompleksowa diagnostyka uroginekologiczna?

Skuteczność leczenia zachowawczego lub operacyjnego pacjentek z dolegliwościami uroginekologicznymi zależy w dużej części od postawienia właściwej diagnozy. Istotne jest obiektywne zarejestrowanie objawów oraz określenie ich rzeczywistego wpływu na jakość życia. Pomimo dużego postępu, jaki dokonał się w uroginekologii w ciągu ostatnich 15 lat, nadal nie ma idealnych sposobów leczenia nieoperacyjnego i operacyjnego. Jako uzupełnienie oceny klinicznej zwykle zaleca się wykonanie badań dodatkowych: badania moczu, ultrasonograficznego i urodynamicznego. Kompleksowa analiza wyników badania klinicznego, badań dodatkowych, kwestionariuszy i dzienniczków wypełnianych przez pacjentkę, wpływu choroby na jakość życia stwarza możliwość postawienia właściwej diagnozy i wdrożenia optymalnego sposobu leczenia nieoperacyjnego lub operacyjnego. 

 

1. Wywiad uroginekologiczny

Służy do określenia rodzaju objawów, ich nasilenia objawów oraz ich wpływu na jakość jego życia ocenia.

 

2. Dzienniczki mikcji

Dzienniczki mikcji prowadzone są przez same pacjentki, które odnotowują w nich informacje dotyczące m. in. ilości i częstości oddawania moczu w dzień i w nocy oraz epizodów popuszczania moczu. Ma szczególne znaczenie, gdy istnieją trudności przy przeprowadzaniu wywiadu lub pacjentka nie uświadamia sobie, w jakich sytuacjach dochodzi do popuszczania moczu.

 

 

2. Kwestionariusze wypełniane przez pacjentki

Określają nasilenie objawów nietrzymania moczu i ich wpływ na jakość życia pacjentki. Nietrzymanie moczu ma negatywny wpływ na aktywność życiową wielu chorych, na ich samopoczucie, na aktywność seksualną. Odsuwa od życia zawodowego, społecznego, towarzyskiego, a nawet rodzinnego.

 

3. Badanie uroginekologiczne

Badanie kliniczne uroginekologiczne koncentruje się na rozpoznaniu nieprawidłowości w obrębie przepony moczowo-płciowej oraz rozpoznaniu rodzaju nietrzymania moczu.

Próba kaszlowa

Aby możliwe było przeprowadzenie próby kaszlowej pacjentka powinna mieć miernie wypełniony pęcherz moczowy. Badanie przeprowadza się na fotelu ginekologicznym, a w przypadku braku wypływu moczu powtarza się to badanie na stojąco. Popuszczanie moczu podczas kaszlu bardzo dobrze koreluje z wysiłkowym nietrzymaniem moczu (wnm). Wypływ dużych ilości moczu lub całkowite jego opróżnienie wskazuje na nadreaktywność mięśnia wypieracza. Zaleganie moczu po mikcji powinno być zbadane u każdej pacjentki z nietrzymaniem moczu. Pomiar wykonuje się przed badaniem urodynamicznym poprzez założenie do pęcherza jednorazowego cewnika lub w czasie badania ultrasonograficznego.

Test podpaskowy

Epizody bezwiednego oddawania moczu można ocenić za pomocą pomiaru masy wkładek higienicznych używanych przez pacjentkę (najczęściej wykonywany jest test jednogodzinny). Test pozwala zidentyfikować przypadki wątpliwe nietrzymania moczu i określić ilościowo nasilenie objawów. Służy także do monitorowania przebiegu terapii.

PH pochwy

U kobiet po menopauzie wskazane jest oznaczenie pH w pochwie celem oceny stopnia estrogenizacji. PH równe lub większe od 5 dobrze koreluje z objawami nasycenia estrogenami u pacjentek bez infekcji w pochwie.

Badanie neurologiczne

Zaburzenia funkcji układu nerwowego mogą być przyczyną nm. Ocena sprawności umysłowej, manualnej i poprawności chodzenia przyczynia się do rozpoznania. Podstawowe badanie u pacjentki z dysfunkcją dolnego odcinka dróg moczowych powinno zawiera ocenę funkcjonowania korzeni rdzeniowych S2-S4, zaopatrujących czuciowo okolicę krocza, a ruchowo mięśnie dna miednicy mniejszej. Jeżeli stwierdza się nieprawidłowości lub podejrzewa zaburzenia neurologiczne, u takiej pacjentki powinno się przeprowadzić dokładne badanie specjalistyczne neurologiczne.

Badanie ogólne moczu i posiew

Wykonywane jest u pacjentek z wnm głównie celem wykluczenia lub wykrycia infekcji w drogach moczowych.

Ultrasonografia

Badanie usg górnego odcinka układu moczowego i narządu płciowego należy do rutynowego postępowania w uroginekologii. Ostatnio coraz szerzej stosuje się ultrasonografię jako źródło informacji na temat budowy i funkcji pęcherza i cewki moczowej oraz przepony moczowo – płciowej. Badanie to może być przydatne do postawienia właściwej diagnozy, a co za tym idzie do wyboru właściwego sposobu leczenia oraz przewidywania jego efektów i powikłań. W odróżnieniu od badania urodynamicznego, usg może być wykonane w pozycji stojącej, co przypomina naturalne warunki. Obecnie zaleca się przezprzedsionkowe lub przezkroczowe badanie za pomocą głowic przezpochwowych o częstotliwości 3,5 do 7,5 MHz, które nie zmienia stosunków anatomicznych przepony moczowo–płciowej. Może ono być zastosowane nawet w przypadkach dużego wypadania narządu rodnego. Badanie usg umożliwia dynamiczną ocenę funkcji przepony moczowo-płciowej.

Rycina. Usg 2D (Ruth C. Lovegrove Jones 2009) i 3D (Dietz P. 2011)

 

 

Co to jest badanie urodynamiczne?

Badanie urodynamiczne (nazywane potocznie urodynamiką) służy do czynnościowej oceny dolnego odcinka dróg moczowych (mięśnia wypieracza pęcherza moczowego, szyi pęcherza, zwieracza zewnętrznego cewki moczowej, które odpowiadają za utrzymanie moczu i właściwe opróżnienie pęcherza podczas mikcji) w fazie gromadzenia moczu i opróżniania pęcherza moczowego. Może być wykonywane u chorych w każdym wieku, nawet wielokrotnie, także u dzieci i kobiet ciężarnych.

Jest ono wykonywane u chorych z:

• nietrzymaniem moczu,
• trudnościami w opróżnianiu pęcherza,
• częstomoczem,
• parciami naglącymi.

Badanie trwa zwykle do 60 minut, składa się ono z poszczególnych etapów. W jego takcie mierzy się ilość i czas oddawanego moczu, ciśnienie wewnątrz pęcherza i odbytnicy oraz napięcie mięśni zwieraczy. W czasie badania należy zgłaszać wszelkie nagłe dolegliwości (np. ból). Niekiedy lekarz po badaniu może zalecić przyjmowanie leków w celu profilaktyki infekcji dróg moczowych.

Aparat do wykonywania badania urodynamicznego jest podłączony do komputera, w którym za pomocą specjalistycznego programu dokonywana jest analiza danych, przedstawiana w formie wykresu i danych liczbowych. Badanie urodynamiczne może być wykonywane przez lekarzy lub pielęgniarki pod nadzorem lekarskim. Interpretacją wykresów i danych liczbowych zajmuje się odpowiednio wyszkolony lekarz.

Aby uzyskać prawidłowy wynik należy wykonać je w odpowiedni sposób, aby stworzyć warunki zbliżone do fizjologicznych i wyeliminować wszelkie możliwe artefakty (czyli zakłócenia widoczne na wykresach, zmieniające dane liczbowe). Nie jest to łatwe. Potrzebna jest do tego dobra aparatura, ale przede wszystkim bardzo doświadczony personel. Nawet najlepszy aparat nie jest w stanie zastąpić doświadczenia personelu. Wykonywanie tego badania przez osoby o małym doświadczeniu niestety nierzadko powoduje uzyskiwanie nieprawdziwego wyniku.

Badanie urodynamiczne w codziennej praktyce klinicznej powinno odtworzyć objawy nietrzymania moczu za pomocą mierzalnych metod, aby określić przyczyny ich występowania. Wywołanie określonych zaburzeń pozwala na postawienie rozpoznania, ułatwia wybór sposobu leczenia oraz poprawia jego efekty.

Diagnostyka urodynamiczna pozwala na obiektywnie, graficzne zobrazowanie dolegliwości dolnego odcinka dróg moczowych poprzez różnego rodzaju jakościowe i ilościowe parametry. Jest jednym z elementów diagnostyki stosowanym do wykrywania zaburzeń w utrzymaniu moczu. Badanie pozwala na uzyskanie powtarzalnych wyników kwalifikujących chorych do wyboru optymalnego sposobu leczenia, dzięki któremu można osiągnąć najlepszy możliwy efekt terapeutyczny. Wynik badania wydawany jest w formie opisu, niekiedy z dołączonymi wydrukami pomiarów ciśnień i zapisów elektromiograficznych.

Rycina. Aparat do badania urodynamicznego.

 

 

SPECJALISTYCZNE GABINETY LEKARSKIE „DERMED” w ŁODZI

 

Pacjentki z nietrzymaniem moczu i zaburzeniami statyki narządu płciowego (wypadaniem macicy, pochwy) mogą zgłaszać się na kompleksową diagnostykę uroginekologiczną: obejmującą: między innymi wywiad uroginekologiczny z kliniczną oceną uroginekologiczną, usg miednicy mniejszej i badanie urodynamiczne (wykonanie jej pozwala na dobór sposobu leczenia - nieoperacyjnego lub operacyjnego).

ul. Piotrkowska 48, Łódź

rejestracja tel. (42) 663 14 63, (42) 663 14 60

czynna od poniedziałku do-piątku w godzinach: 8-20, w sobotę w godzinach: 8-13)